LOVE gave the SOUL ETERNITY
Ο ΈΡΩΤΑΣ έδωσε στη ΨΥΧΉ την ¨ΑΙΩΝΙΌΤΗΤΑ¨
Ο έρωτας γεννιέται μέσα από το κοίταγμα δύο ανθρώπων, ζει και τρέφεται μέσα από την επιθυμία τους για συνάντηση και κορυφώνεται από την αδυναμία τους να αποχωριστούν ο ένας τον άλλον. Ο έρωτας μας κάνει να νιώθουμε παντοδύναμοι, αφού η επίγευση που μας αφήνει είναι η αθανασία της ψυχής μας.
Άραγε ποιος δεν θα ήθελε να είναι αθάνατος έστω και για ένα λεπτό στην ζωή του;
Τι συμβαίνει όταν η Ψυχή γνωρίζει τον Έρωτα
Ικανοποίηση, ευχαρίστηση, ευφροσύνη, απόλαυση… αυτός είναι ο στόχος κάθε μας ενέργειας στη ζωή. Σκεφτείτε το! Ό, τι και αν επιδιώκετε στη ζωή έχει ως απώτερο στόχο να νιώσετε όμορφα. Η λέξη που περιέχει κάθε απόχρωση αυτών των λέξεων είναι «ηδονή», αν και στα σύγχρονα ελληνικά την έχουμε περιορίσει στην ερωτική ευχαρίστηση. Όχι τυχαία όμως.
Ο μύθος που θα διαβάσετε περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο κατακτάται η ηδονή. Όχι η εύκολη και πρόσκαιρη, αλλά η βαθιά εσωτερική ηδονή που διαρκεί. Αυτή η ηδονή γεννιέται ως τέτοια, μόνο όταν η ψυχή αναζητήσει τον έρωτα με κάθε κόστος. Τον έρωτα για το σώμα, για την τέχνη, την επιστήμη, τη σκέψη. Τον έρωτα για κάτι που θα την αναβαθμίσει. Κι αυτό είναι μια μεγάλη, αλλά γοητευτική περιπέτεια, όπως θα διαβάσετε στον όμορφο μύθο του 2ου αι. Κ.Χ.
Μία δυστυχισμένη ψυχή
Η Ψυχή ήταν η νεότερη από τις τρεις κόρες κάποιου βασιλιά, και τόσο όμορφη, που οι άνθρωποι στην περιοχή της άρχισαν να πιστεύουν πως ήταν η θεά Αφροδίτη. Η λατρεία της θεάς περιφρονήθηκε, οι βωμοί της ερήμωσαν και τα αγάλματά της έμειναν αστόλιστα. Κανείς δεν πήγαινε πια στην Πάφο, στην Κνίδο ή στα Κύθηρα για να λατρέψει τη θεά, αλλά όλοι προσεύχονταν στην Ψυχή. Η θεά έγινε έξαλλη και αποφάσισε να αποκαταστήσει την τάξη. «Σύντομα θα την κάνω να καταριέται την ομορφιά της, που δεν της ανήκει κανονικά» είπε και ζήτησε από τον γιο της, Έρωτα, να κάνει την κοπέλα να ερωτευτεί τον πιο αποκρουστικό, ανάξιο και κακότυχο άνθρωπο.
Η Ψυχή ήταν ήδη πολύ δυστυχισμένη, επειδή ένιωθε τρομερά μόνη της. Καθώς όλοι νόμιζαν πως είναι θεά, την αντιμετώπιζαν όπως τα αγάλματα. Την τιμούσαν και την σέβονταν, αλλά κανείς δεν τολμούσε να την ζητήσει σε γάμο. Έτσι, ενώ οι αδερφές της είχαν καλοπαντρευτεί, εκείνη μαράζωνε μόνη της στο παλάτι.
Ο πατέρας της ζήτησε χρησμό από τον Απόλλωνα της Μιλήτου και πήρε την εξής απάντηση: «Στόλισε αυτό το κορίτσι, ω βασιλιά, για γάμο τρομακτικό, και πήγαινέ την στο ψηλό βουνό να συναντήσει τον γαμπρό. Μην ελπίζεις όμως πως θ’ αποκτήσεις γαμπρό από το ανθρώπινο είδος, διότι αυτή θα παντρευτεί ένα άγριο, βαρβαρικό θηρίο, όμοιο μ’ ερπετό. Αυτός, πετώντας ψηλά με τα φτερά του, τα πάντα κατορθώνει, πλήττοντας κάθε τι που κινείται με τον πυρσό και το βέλος του. Ακόμα κι ο Ζευς πρέπει να τον φοβάται, και οι άλλοι θεοί δεν κρύβουν τον φόβο τους γι’ αυτόν. Και τα ποτάμια ανατριχιάζουν και τα σκοτεινά βασίλεια του Κάτω Κόσμου».
Η ιστορία του Έρωτα και της Ψυχής του Απουληϊου βρίσκεται στο κεντρικό τμήμα των "Μεταμορφώσεων" (καλύπτει περισσότερο από δύο βιβλία) και πρόκειται για ένα από τα πρώτα μυθιστορήματα, γραμμένο τον 2ο αιώνα μΧ στην Ελληνιστική περίοδο –ένα κείμενο που αγαπήθηκε όσο λίγα στην εποχή του και διαβάστηκε από το πλατύ κοινό. Η εξιστόρηση του μύθου γίνεται από μια ηλικιωμένη που εκτελεί χρέη υπηρέτριας σε συμμορία ληστών και αφηγείται την ιστορία της Ψυχής για να ηρεμήσει την απαρηγόρητη αιχμάλωτη, που πρόκειται να εξαγοράσουν οι ληστές. Αυτό δεν συμβαίνει τυχαία μια και η Ψυχή επίσης χωρίζει από το σύζυγό της κατά το μύθο, ταλαιπωρείται πολύ αλλά ξεχνά τα βάσανά της μόλις ξανασμίξει μαζί του. Σύμφωνα με τον Walsh στο "Ρωμαϊκή Μυθιστορία", ο μύθος του Έρωτα και της Ψυχής προέρχεται από ένα προγενέστερο Πλατωνικό μύθο
Η φυλακή της αγάπης
Όλη η πόλη συνόδευσε τη βασιλική οικογένεια στην τρομερή αυτή πομπή ως την κορυφή του βουνού. Θρήνος και σπαραγμός ακουγόταν παντού, ενώ η Ψυχή, στολισμένη νύφη περίμενε τρέμοντας από φόβο τον αλλόκοτο γαμπρό. Ξαφνικά όμως, φύσηξε απαλά ο Ζέφυρος και την μετέφερε με προσοχή σ’ έναν πανέμορφο κήπο. Ανάμεσα σε πολύχρωμα λουλούδια και καταπράσινα δέντρα και τρεχούμενα νερά, πρόβαλλε ένα υπέροχο, θεϊκό παλάτι. Η Ψυχή περιδιάβαινε τους διαδρόμους έκθαμβη από τους θησαυρούς που έβλεπε γύρω της, όταν μία άκουσε μία φωνή χωρίς να μπορεί να εντοπίσει την προέλευσή της. «Όλα αυτά είναι δικά σου» της είπε και την προέτρεψε να απολαύσει το μπάνιο της και ό, τι άλλο επιθυμούσε.
Όταν έπεσε η νύχτα, η Ψυχή ξάπλωσε στο όμορφο υπνοδωμάτιο που είχαν ετοιμάσει γι’ αυτήν οι κοπέλες που είχαν τεθεί στην υπηρεσία της. Και τότε, μέσα στο σκοτάδι ήρθε κοντά της ο γαμπρός και την έκανε δική του. Πριν ξημερώσει όμως έφευγε, πριν εκείνη προλάβει να δει το πρόσωπό του. Το ίδιο γινόταν κάθε βράδυ για αρκετό καιρό και η Ψυχή ένιωθε υπέροχα κάθε φορά που τον ένιωθε κοντά του και άκουγε τη φωνή του.
Κάποια στιγμή μετά από αρκετό καιρό, οι αδελφές της άκουσαν πως η αδελφή τους μπορεί και αν είχε πεθάνει και ξεκίνησαν να την βρουν. Ο σύζυγός της Ψυχής την προειδοποίησε πως, αν έρχονταν οι αδελφές της, θα έπρεπε εντελώς να αγνοήσει οτιδήποτε και αν της πουν. «Διαφορετικά θα προκαλέσεις και σε μένα και σε σένα ανείπωτη συμφορά». Η Ψυχή, αν και υποσχέθηκε να ακολουθήσει τη συμβουλή του, μελαγχόλησε καθώς σκεφτόταν πως οι δικοί της θρηνούν τον θάνατό της κι εκείνη δεν μπορούσε να κάνει κάτι για να τους παρηγορήσει. Έπεισε τον σύζυγό της να της επιτρέψει να δει τις αδελφές της, να τις βεβαιώσει πως είναι καλά και να τους δωρίσει ωραία κοσμήματα, επαναλαμβάνοντας την υπόσχεσή της πως δεν θα επέτρεπε σε τίποτα να αλλάξει τις συνθήκες αυτού του γάμου. «Θα προτιμούσα να πεθάνω εκατό φορές παρά να χάσω την υπέρτατη χαρά του γάμου μας. Γιατί σ’ αγαπώ και σε λατρεύω – όποιος κι αν είσαι – όσο τη ζωή μου, και σ’ εκτιμώ περισσότερο κι απ’ τον Έρωτα τον ίδιο», του είπε τρυφερά.
Ο μύθος: Η Ψυχή, βασιλική κόρη και οι 2 αδελφές της είναι φημισμένες για την ομορφιά τους. Η ομορφιά της Ψυχής είναι παραπάνω από ανθρώπινη (θεϊκή) και προκαλεί το θαυμασμό όλων. Ενώ όμως οι αδελφές της έχουν βρει σύζυγο, η Ψυχή παραμένει μόνη γιατί το κάλος της φοβίζει τους μνηστήρες. Η ομορφιά της όμως ξυπνά τη ζήλια της Αφροδίτης για τη νεαρή καλλονή και στέλνει τον φτερωτό γιο της να την οδηγήσει σε "δυνατό έρωτα με τον ασχημότερο των ανθρώπων, θεόφτωχο, πάντα άρρωστο και κακομοίρη".
Ο πατέρας της Ψυχής έχει πάρει χρησμό που τον ορίζει να στολίσει τη νέα σα νύφη και να την εκθέσει σε βράχο όπου ένα τρομερό τέρας θα την κάνει δική του. Ακολουθούν τις οδηγίες του μαντείου κι ενώ η Ψυχή βρίσκεται μόνη στο βράχο, αισθάνεται ξαφνικά να την παρασέρνει ο άνεμος Ζέφυρος σταλμένος από τον Έρωτα ο οποίος, αντί να τιμωρήσει την Ψυχή για την αυθάδη προς τη μητέρα του ομορφιά της, σαγηνεύεται από αυτήν και την κρατά για τον ίδιο, στον κήπο ενός μεγαλοπρεπούς παλατιού.
Η μέρα περνά από ξάφνιασμα σε ξάφνιασμα και από θαύμα σε θαύμα και το βράδυ η Ψυχή αισθάνεται δίπλα της μια παρουσία που δεν βλέπει και μοιράζεται το κρεβάτι της. Είναι ο άντρας της που την προειδοποιεί πως είναι αδύνατο να τον δει και πως η τιμωρία της αν κάτι τέτοιο συμβεί θα είναι να χάσει για πάντα τον αόρατο σύζυγο και φλογερό εραστή.
Κι ενώ ο χρόνος κυλά με την Ψυχή την ημέρα να είναι μόνη στο παλάτι και τη νύχτα ν’ ανταμώνει με τον άντρα της ευτυχής, την επισκέπτονται οι αδελφές της έχοντας μάθει για την καλή της τύχη. Ζηλεύουν την ευτυχία της και την γεμίζουν με αμφιβολίες και υποψίες για τον αόρατο σύντροφό της. Το ίδιο βράδυ η Ψυχή γεμάτη ιερόσυλη περιέργεια με το φως μιας λυχνίας θα αποκαλύψει κοιμισμένο δίπλα της τον Έρωτα. Εκείνος ξυπνά από μια σταγόνα καυτού λαδιού της λυχνίας που πέφτει στο γυμνό κορμί του, διαπιστώνει τι έγινε και εξαφανίζεται όπως είχε προειδοποιήσει.
Η ψυχή υποκύπτει στον φόβο
Εκείνος έστειλε τον Ζέφυρο και πάλι στην κορυφή του βουνού, όπου οι αδελφές της Ψυχής σπάραζαν και φώναζαν αναζητώντας την αδερφή τους. Ο άνεμος τις μετέφερε κοντά της. Τρελή από χαρά, η Ψυχή τις παρηγόρησε, τους έδειξε το υπέροχο παλάτι της και τις περιποιήθηκε. Κι όταν την ρώτησαν για τον σύζυγό της, εκείνη επινόησε μία ιστορία για ν’ αποφύγει να πει την αλήθεια, όπως είχε υποσχεθεί. «Είναι ένας πλούσιος, όμορφος νεαρός που του αρέσει το κυνήγι και γι’ αυτό λείπει το μεγαλύτερο διάστημα της ημέρας», τους είπε και τις γέμισε με δώρα από χρυσάφι και πολύτιμους λίθους. Εκείνες τότε καταλήφθηκαν από ζήλεια για την τύχη της αδελφής τους. Την επισκέφτηκαν πάλι όταν εκείνη ήταν έγκυος και προσπαθούσαν με τεχνάσματα να πάρουν πληροφορίες για τον γαμπρό. Η Ψυχή ξεχνώντας τι είχε πει την προηγούμενη φορά, τους είπε τώρα πως ο σύζυγός της είναι μεσήλικας και ασχολείται με το εμπόριο. Κι εκείνες κατάλαβαν πως η αδελφή τους μάλλον δεν είχε δει ποτέ το πρόσωπο του συζύγου της. Υποψιάστηκαν πως εκείνος είναι θεός και το παιδί που ήδη κυοφορούσε η Ψυχή θα είναι θεός επίσης.
Την τρίτη φορά που συναντήθηκαν, οι αδελφές της έπεισαν την Ψυχή πως ο γαμπρός στην πραγματικότητα ήταν ένα απαίσιο τέρας, το οποίο θα την σκότωνε αμέσως μόλις εκείνη γεννούσε τον απόγονό του. Την τρόμαξαν τόσο πολύ, ώστε πείστηκε να τον σκοτώσει πρώτη εκείνη. Τη νύχτα, μόλις ο σύζυγός της κοιμήθηκε, η Ψυχή πλησίασε κρατώντας ένα λυχνάρι στο ένα χέρι και μία λάμα στο άλλο. Πλησιάζοντας όμως είδε το πρόσωπο του και διαπίστωσε πως την είχε αγαπήσει ο πιο όμορφος κι αξιαγάπητος από τους θεούς! Ήταν ο γιος της Αφροδίτης, ο ίδιος ο Έρως! Κι ενώ στεκόταν αποσβολωμένη εκεί και χάζευε τον όμορφο νέο, είδε τη φαρέτρα και τα βέλη του ακουμπισμένα δίπλα από το κρεβάτι. Πήρε ένα βέλος και το περιεργαζόταν με θαυμασμό, όταν η αιχμή της τρύπησε το χέρι. Και τότε, η δύστυχη κοπέλα έχασε το μυαλό της! Ερωτεύτηκε τον Έρωτα με πάθος ανεξέλεγκτο. Τόση ήταν η ταραχή της, που έγειρε το λυχνάρι και χύθηκε μία σταγόνα καυτό λάδι στον ώμο του. Ο Έρωτας ξύπνησε, θύμωσε που εκείνη δεν τον εμπιστεύτηκε και εξαφανίστηκε.
Η Ψυχή περιπλανιέται ψάχνοντας τον άντρα της, ζητά τη βοήθεια της Δήμητρας και της Ήρας που της αρνούνται και τελικά, απευθύνεται στην Αφροδίτη (μητέρα του Έρωτα). Εκείνη έχει ήδη θριαμβεύσει και αποφασίζει να τη βασανίσει με χίλιους τρόπους (τα μαρτύρια μιας ψυχής ερωτευμένης) με βοηθούς την Ανησυχία και τη Λύπη. Της επιβάλλει 3 δοκιμασίες για να αποδείξει την αξία της: να ξεδιαλέξει σπόρους δημητριακών, να μαζέψει μαλλί από άγρια πρόβατα και τέλος, το σημαντικότερο, να κατέβει στον Κάτω Κόσμο. Εκεί, πρέπει να ζητήσει από την Περσεφόνη το φιαλίδιο με το ελιξίριο της Νιότης για την Αφροδίτη, με την αυστηρή απαγόρευση να μην ανοίξει το δοχείο με το μαγικό φίλτρο. Στο δρόμο της επιστροφής από τον Άδη, η Ψυχή θέλοντας να γευτεί το περιεχόμενο, ανοίγει το απαγορευμένο φιαλίδιο και πέφτει σε ύπνο μια και μέσα στο δοχείο είναι κρυμμένος ο Μορφέας.
Η τιμωρία και η πτώση
Η Ψυχή τον αναζητούσε απεγνωσμένα από πόλη σε πόλη, ενώ στο βασίλειο της Αφροδίτης, ο Έρως αγωνιζόταν να κρατηθεί στη ζωή. Το κάψιμο στον ώμο του κακοφόρμιζε και του προκαλούσε αβάσταχτο πόνο. Η μητέρα πληροφορήθηκε όσα του είχαν συμβεί από έναν υπηρέτη της κι έγινε έξαλλη. Φυλάκισε τον Έρωτα στο δωμάτιο και παρέδωσε την Ψυχή στις υπηρέτριές της, την Μελαγχολία και τη Θλίψη για να την τιμωρήσουν. Εξουθενωμένη από τα βασανιστήρια, η Ψυχή αντιμετωπίζει τώρα την ίδια την Αφροδίτη, η οποία της αναθέτει μία σειρά από ταπεινωτικούς και απίθανους άθλους!
Όλη η φύση όμως τη βοήθησε να τα καταφέρει. Τα μυρμήγκια την βοήθησαν να ξεχωρίσει τους ανακατεμένους σπόρους από έναν τεράστιο σωρό. Ένα καλάμι τη συμβούλεψε πώς να πάρει μία χρυσόμαλλη τούφα από τα άγρια πρόβατα με το θανατηφόρο δάγκωμα. Ο ιερός αετός του Δία πήρε νερό από την πηγή της Στυγός, την οποία κανένας θνητός άνθρωπος δεν μπορούσε να πλησιάσει.
«Τώρα το ξέρω πως είσαι μάγισσα», είπε η οργισμένη η Αφροδίτη μόλις επέστρεψε η Ψυχή, «διότι τέτοια πράγματα κανένας άνθρωπος δεν μπορεί να τα καταφέρει». Και σκέφτηκε κάτι ακόμα πιο δύσκολο. Έπρεπε να κατέβει στον Κάτω Κόσμο και να ζητήσει από την Περσεφόνη λίγο από το θεϊκό καλλυντικό της. Αφού της έδωσε ένα κουτί της είπε: «Να της πεις να το βάλει εδώ και πως το χρειάζομαι επειδή το δικό μου το ξόδεψα για να θεραπεύσω το τραύμα του γιου μου». Μα ποιος κατέβηκε ποτέ ζωντανός στον Άδη και γύρισε πίσω; Αυτό ήταν εντελώς αδύνατο! Εξουθενωμένη η Ψυχή ανέβηκε σε έναν πύργο με σκοπό να πέσει και να πάει στον Κάτω Κόσμο μια και καλή! Και τότε, ο πύργος μίλησε και της έδωσε λεπτομερείς οδηγίες για το τι έπρεπε να κάνει ώστε να γλιτώσει από τις παγίδες του Άδη και να φτάσει ως την Περσεφόνη. Την προειδοποίησε επίσης, σε καμία περίπτωση να μην ανοίξει το κουτί.
Πήγε και γύρισε η Ψυχή μια χαρά, αλλά μόλις αντίκρισε και πάλι το φως του κόσμου των ζωντανών, επικέντρωσε την προσοχή της στο κουτί. «Γιατί να μην πάρω μία μόνο σταγόνα από το καλλυντικό που βάζουν οι θεές, να γίνω όμορφη για τον αγαπημένο μου;» σκέφτηκε και άνοιξε το κουτί. Όμως μέσα στο κουτί δεν υπήρχε κανένα καλλυντικό, παρά μόνο η πνοή του θανάτου. Η Ψυχή έπεσε αναίσθητη, εκεί στο στενό και η ζωή χανόταν λίγο-λίγο από το σώμα της. Και θα πέθαινε, αν δεν είχε εν τω μεταξύ αναρρώσει ο Έρωτας.
Εν τω μεταξύ ο Έρωτας απελπισμένος, δεν μπορεί να ξεχάσει την Ψυχή, πετά κοντά της, την ξυπνά με τα βέλη του από τον μαγικό ύπνο και ζητά από το Δία να παντρευτεί τη θνητή. Ο Δίας συμφωνεί, η Ψυχή συμφιλιώνεται με την Αφροδίτη, γίνεται ο γάμος και δίνει σαν καρπό μια κόρη, την Ηδονή.
Η συμβολική και ψυχολογική σημασία του μύθου, παρουσιάζεται από τον Erich Neumann σε κείμενο όπου δίνει μια προκλητική και ενδιαφέρουσα ερμηνεία. Θεωρεί ότι ο αρχικός γάμος της Ψυχής με Θάνατο (δράκο) εκφράζει την αρχέγονη αντίληψη του γάμου ως απαγωγής ή βιασμού από το αρσενικό ενώ οι γάμοι των αδελφών της συμβολίζουν την υποτέλεια του θηλυκού στην πατριαρχική κοινωνία.
Η Ψυχή παραδίδεται στο μαγικό παλάτι, στα ερωτικά δεσμά του Έρωτα. Εκείνος είναι ικανοποιημένος αλλά η Ψυχή, υποκινούμενη από τις αδελφές της οι οποίες αποτελούν την προβολή του καταπιεσμένου μητριαρχικού ενστίκτου της Ψυχής, θέλει να επαναφέρει τη γυναικεία κυριαρχία, δολοφονώντας το σύζυγό της. Μόλις όμως τον αντικρίζει, μετατρέπεται από παθητικό σε ερωτικό σύντροφο. Συνειδητοποιεί ποιος είναι ο σύντροφός της και τον ερωτεύεται. Αυτή η εξέλιξη σύμφωνα με τον Neumann αντανακλά την ανάπτυξη της προσωπικότητας της Ψυχής, επιφέρει τον χωρισμό από το αρσενικό και δηλώνει την ανάπτυξη πραγματικής γυναικείας αγάπης. Οι δοκιμασίες συμβολίζουν την επικράτηση αρσενικών χαρακτηριστικών που απειλούν την ανάπτυξή της. Όταν ματαιώνει την επιτυχία αυτή με το να ανοίξει το φιαλίδιο, δηλώνει την παράδοσή της στη γυναικεία επιθυμία να ικανοποιήσει τον Έρωτα. Η Ψυχή θυσιάζει τα "αρσενικά" αγαθά που κέρδισε με τους κόπους της και ζητά λύτρωση ενώ ο Έρωτας, συνειδητοποιεί και κατοχυρώνει τη θέση του, τον ανδρισμό του σώζοντας με την Ψυχή.
Ο Neumann θεωρεί ότι μέσα στο μύθο εκφράζεται συμβολικά η διεργασία της απόκτησης θηλυκής ατομικής υπόστασης. Κάτι τέτοιο επιτυγχάνεται μέσω συναισθημάτων αγάπης και έρωτα που οδηγούν στο ξύπνημα της θηλυκότητας αφού έχει αναγνωρίσει η νέα γυναίκα την άμεση συσχέτιση και αλληλεπίδραση με το αρσενικό. Μέσα από τη συνειδητοποίηση της συνεχούς σύγκρουσης ανάμεσα στο θηλυκό και το αρσενικό, επιλέγει να θυσιάσει τη δυναμικότητα της (αρσενικά χαρακτηριστικά) και να επανενωθεί με τα θηλυκά, παθητικά χαρακτηριστικά.
Ο έρωτας και η ψυχή φέρνουν στον κόσμο την ηδονή
Ο φτερωτός θεός δεν άντεχε άλλο μακριά από την αγαπημένη του και μόλις ανέκτησε τις δυνάμεις του πήγε στον βασιλιά των θεών, τον Δία και τον παρακάλεσε να τον βοηθήσει. Ο Ζευς κάλεσε όλους τους θεούς και τους είπε πως θα έπρεπε πια να βοηθήσουν τον νεαρό θεό, συγχωρώντας του τις αταξίες με τις οποίες τόσο τους είχε όλους ταλαιπωρήσει. Έστειλε τον Ερμή να φέρει την Ψυχή, και για να είναι ένας γάμος μεταξύ ίσων, πρόσφερε στην κοπέλα αμβροσία. Λίγους μήνες μετά γεννήθηκε ένα κοριτσάκι που ονόμασαν Ηδονή.
Αθάνατοι πια και οι δύο, ο Έρως και η Ψυχή έζησαν μαζί για πάντα, αγαπώντας με πάθος ο ένας τον άλλον.
(Η αφήγηση αυτή είναι η παραλλαγή ενός μύθου που συναντάται σε όλους σχεδόν τους αρχαίους πολιτισμούς. Την έγραψε ο πλατωνιστής Απουλήιος τον 2ο αι. Κ.Χ. .
Μπορείτε να διαβάσετε όλο το κείμενο εδώ στα Αγγλικά:
https://www.theoi.com/Ouranios/Psykhe.html )
Πηγές φωτογραφιών:
https://www.louvre.fr
https://www.johnwilliamwaterhouse.com
https://contemplatingtruth.wordpress.com
Η Ψυχή συγκρουόμενη με την Αφροδίτη (κατά τον Neumann), μετατρέπει τον αισθησιακό έρωτα σε ψυχική δύναμη αγάπης, μια ωριμότερη εξέλιξη.
Κατά τον Phillis Katz, ο μύθος διαπραγματεύεται την εξομάλυνση της σεξουαλικής επιθυμίας. Υποστηρίζει ότι η σεξουαλική επιθυμία συνιστά τη βασική σύγκρουση αρσενικού- θηλυκού και λύνεται κατά τη διεργασία του ζευγαρώματος και τελετουργία του γάμου. Αντικρούοντας την άποψη του Neumann ότι ο μύθος συμβολίζει την αφύπνιση της γυναικείας ταυτότητας, θεωρεί ότι αντιπροσωπεύει και καταδεικνύει τον τρόπο που η γυναίκα προετοιμάζεται για τη συνένωση με τον άντρα, χωρίς προηγούμενη πολύπλευρη ενδοψυχική διεργασία. Δίνει βάρος στα γεγονότα εξωτερικής πραγματικότητας, υποβαθμίζοντας την ψυχολογική ερμηνεία τους.
Εδώ θα ήθελα να επιχειρήσω μια άλλη ανάγνωση του μύθου. Θέλω να τονίσω την καθοριστική και αναπόσπαστη συμμετοχή των διαντιδράσεων των γυναικείων μορφών του μύθου, για την επίτευξη της ωριμότητας της γυναίκας σαν προϋπόθεση στη συναισθηματική εμπλοκή με τον άντρα.
Στο μύθο πράγματι εκφράζεται συμβολικά η διεργασία απόκτησης θηλυκής ταυτότητας όχι μόνο όμως από την πάλη θηλυκού- αρσενικού. Η ολοκλήρωση επιτυγχάνεται και μέσω συναισθημάτων αντιπαλότητας, ζήλιας, φθόνου, οργής και αγάπης στη σύγκρουση θηλυκού- θηλυκού που πλούσια μπορούμε να αναγνώσουμε στην ιστορία του μύθου. Πράγματι οι γυναικείες μορφές και οι σχέσεις μεταξύ τους εμπλέκονται ενεργά στην εξέλιξη της διαδρομής της Ψυχής και του Έρωτα. Πρόκειται για τις αδελφές της, την Αφροδίτη, την Περσεφόνη και δευτερευόντως τη Δήμητρα και την Ήρα. Βρίσκονται σε αλληλεπίδραση με τη νεαρή γυναίκα (Ψυχή), την επηρεάζουν, τη σημαδεύουν, την ταλαιπωρούν, την ανακουφίζουν. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Έρωτας εξαφανίζεται από το προσκήνιο του μύθου κι ένα σημαντικό μέρος της ιστορίας καταλαμβάνουν οι δοκιμασίες της Ψυχής που θα την οδηγήσουν στην εκπλήρωση της επιθυμίας (να βρει το αρσενικό) αφού όμως πρωτίστως λυθεί η σύγκρουση με το θηλυκό (Αφροδίτη).
Στην αρχή στα πλαίσια ομόφυλου αδελφικού ανταγωνισμού και ζήλιας, οι αδελφές πυροδοτούν την περιέργεια της Ψυχής, ανοίγοντας το δρόμο για νέα γνώση που αποκτά η Ψυχή αντικρίζοντας τον Έρωτα οπότε και ξεκινά η αναζήτηση. Η πρώτη σύγκρουση θηλυκών Αδελφές- Ψυχή με κυρίαρχο συναίσθημα το φθόνο, ανοίγει τη διαδικασία απόκτησης ταυτότητας. Κυρίαρχη μετά έρχεται η μορφή της Αφροδίτης –η απόλυτα αισθησιακή γυναίκα, η μάνα- πεθερά που σκληρά επιθετικά τοποθετείται απέναντι στην κόρη. Απειλείται η θηλυκότητα της θεάς και δεν είναι διατεθειμένη να διαπραγματευτεί παρά μόνο όταν πάρει δείγματα υπακοής, υποταγής της Ψυχής –νεαρής αναδυόμενης γυναίκας-. Η σύγκρουση είναι βίαια και οι δοκιμασίες που επιβάλλονται αφορούν τα δύο χαρακτηριστικά του γυναικείου ρόλου: φροντιστή / μάνας (δοκιμασία συλλογής δημητριακών και μαλλιού) και ερωτικού συντρόφου (δοκιμασία ελιξίριο Νιότης). Η διαδικασία απόκτησης της θηλυκής ταυτότητας συμβολίζεται με την κάθοδο στον Άδη –το σκοτάδι- το ασυνείδητο όπου η Περσεφόνη κρατά τη γνώση- λύση και συνειδητοποίηση. Πρόκειται για γυναικεία μορφή που βρίσκεται 6 μήνες στον πάνω κόσμο κι 6 μήνες στον Κάτω μετά τη βίαιη αρπαγή της από τον Άδη και τον συμβιβασμό που αναγκάζεται να δεχθεί από τον διακανονισμό της μητέρας της Δήμητρας. Δεν είναι ίσως υπερβολή να σημειώσει κανείς ότι η Περσεφόνη βοηθώντας την Ψυχή, την προτρέπει να δώσει η ίδια λύση και λύτρωση στη σύγκρουση με την Αφροδίτη. Η Περσεφόνη δέχθηκε να είναι παθητικά δίπλα σ’ έναν άντρα που δεν διάλεξε, υποταγμένη στη ρύθμιση της μητέρας της και, θέλοντας να επανορθώσει για τα δικά της ελλείμματα, τα προβάλλει στην Ψυχή, την βοηθά και της δίνει το ελιξίριο με την απαγόρευση να μην το ανοίξει. Η Περσεφόνη αναμειγνύεται στη σχέση Ψυχής- Αφροδίτης γιατί ξέρει ότι ο Μορφέας- Ύπνος είναι κρυμμένος στο φιαλίδιο και το στέλνει στην άπληστη θεά. Έτσι εκφράζει την επιθετικότητά της και επιθυμία θανάτου στο θηλυκό που κρατά ζηλότυπα τη θηλυκότητα για την ίδια (πιθανή προβολή του θυμού και προς τη δική της μάνα- Δήμητρα).
Έχοντας το σύμβολο της θηλυκότητας –Νεότητας- αισθησιακού έρωτα στα χέρια της, η Ψυχή συγκρούεται ανοιχτά με την Αφροδίτη και επιχειρεί να κλέψει και να κρατήσει την ισχύ της θηλυκής ταυτότητας όποτε έρχεται ο Ύπνος (όχι ο Θάνατος).
Οι διεργασίες αυτές κρατούνται σε προσυνειδητό επίπεδο και με το γεγονός της ερωτικής πράξης –ο Έρωτας ξυπνά την Ψυχή με τα βέλη του- ολοκληρώνεται η γυναικεία ταυτότητα της Ψυχής με γάμο και γέννηση παιδιού.
Στο μύθο αυτό το μητρικό αντικείμενο είναι διασπασμένο στο ζηλόφθονο, στερητικό, ναρκισσιστικό του κομμάτι που εκφράζεται από τις αδελφές και την Αφροδίτη (κακή μάνα) και στο δοτικό, επανορθωτικό, βοηθητικό κομμάτι που εκφράζεται με την Περσεφόνη (καλή μάνα).
Η Ψυχή κρατά την αμφιθυμία, διαπραγματεύεται και τις δύο σχέσεις με τα μερικά αντικείμενα και πληρώνοντας το τίμημα, επανορθώνει το μητρικό αντικείμενο (η Αφροδίτη την αποδέχεται στο τέλος) κι έτσι ολοκληρώνεται στη γυναικεία της ταυτότητα.
Η ανάπτυξη της ανθρώπινης σεξουαλικότητας είναι τραυματική. Οι πολλαπλές ψυχικές συγκρούσεις που αναδύονται αιφνίδια μετά από την έκπληξη της συνάντησης των εσωτερικών ενορμήσεων και της πιεστικής κι ανελέητης δύναμης του εξωτερικού κόσμου, αρχίζουν ήδη από την πρώτη αισθησιακή συνάντηση του βρέφους με το στήθος. Η έννοια ενός άλλου, ξεχωριστού αντικειμένου από τον εαυτό, γεννιέται από την αποστέρηση, οργή, επιθετικότητα που οδηγεί σε μια πρωτογενή μορφή κατάθλιψης που βιώνεται μεταξύ βρέφους και πρώιμου μητρικού αντικειμένου =το στήθος – σύμπαν. Η ένταση που εκπηγάζει από αυτή τη διχοτόμηση με την κατάθλιψη που μπορεί να προκαλέσει, απαιτεί ακατάπαυστη αναζήτηση λύσεων, αναζήτηση που προορίζεται να αποτελέσει το ζωτικό υπόβαθρο της ενήλικης σεξουαλικότητας και αγάπης.
Στο μύθο "Έρως και Ψυχή" εκφράζεται πιστεύω αυτή η σύγκρουση με το πρωταρχικό μητρικό αντικείμενο σε διχασμό (κακό-στήθος/ Αφροδίτη, καλό-στήθος/ Περσεφόνη) και η πορεία της αναζήτησης λύσεων αντιστοιχεί στις διάφορες δοκιμασίες που η Ψυχή εκτελεί με αποκορύφωμα την κάθοδο στον Άδη.
Πρόκειται για μια διαδικασία διαντιδράσεων με τις γυναικείες μορφές του μύθου που είναι απαραίτητη, αναπόφευκτη για την απόκτηση ωριμότητας, θηλυκότητας για τη συνάντηση με το αρσενικό.
Έρως, ανίκατε μάχαν (Έρωτα ανίκητε στην μάχη).
Τόσο αναπόφευκτος και φοβερός, ο Έρωτας έγινε Θεός. Οι άνθρωποι για να τον εξηγήσουν δημιούργησαν τον μύθο.
Ο μύθος του Έρωτα και της Ψυχής:
Σύμφωνα με τον Απουλήιος, Ρωμαίο συγγραφέα του 2ου μ.Χ. αιώνα, λέγεται πως κάποτε η θεά Αφροδίτη ζήλεψε τη νεαρή Ψυχή για την εξαίρετη ομορφιά της και έστειλε τον γιο της Έρωτα να την χτυπήσει με τα βέλη του για να την κάνει να ερωτευτεί έναν φτωχό και ασήμαντο. Η Ψυχή ήταν κόρη ενός πολύ πλούσιου βασιλιά και την ζητούσαν εξέχοντες ήρωες με πλούτη και δύναμη. Ήταν, λοιπόν, ντροπή να παντρευτεί κάποιον εκτός της κοινωνικής της τάξης. Οι γονείς της πήγαν στο μαντείο για χρησμό ο οποίος έλεγε πως θα έβρισκε τον σύζυγό της σε έναν λόφο. Πεπεισμένοι, την οδήγησαν και την άφησαν σε έναν λόφο δίπλα στο βασίλειό τους και από εκεί την πήγε ο άνεμος Ζέφυρος σε ένα παλάτι.
Ο πανέμορφος θεός Έρωτας, λοιπόν, στην προσπάθειά του να βοηθήσει τη μητέρα του Αφροδίτη, κατά λάθος πληγώθηκε από τα ίδια του τα βέλη και ερωτεύτηκε την Ψυχή. –Ο Έρωτας ερωτεύτηκε…- Πήγαινε κάθε βράδυ και πλάγιαζε μαζί της, αλλά δεν της επέτρεπε να τον δει. Όταν εκείνη ένα βράδυ, νικημένη από την περιέργειά της, έγειρε κοντά του με ένα λυχνάρι όταν κοιμόταν, τον ξύπνησε και εκείνος πέταξε μακριά της για πάντα. Μια θνητή δεν μπορούσε να δει έναν Θεό…
Ένας εκκεντρικός μύθος με μυστήριο και απρόσμενο τέλος. Ένας μύθος έρωτα με τον πρωταγωνιστή του συναισθήματος, σκληρού και ονειρικά πλασμένου. Πολλά έργα τέχνης έχουν εμπνευστεί από αυτόν. Πιο γνωστά είναι οι πίνακες ζωγραφικής του Αλεσάντρο Αλόρι πριν το 1570, του Γκιουζέπε Κρίσπι το 1707-1709 , το γλυπτό του Αντόνιο Κανόβα μεταξύ 1787 και 1793 κ.α.
Ο έρωτας είναι τυφλός, αλλά δεν έχει καμιά σημασία, αφού οι ερωτευμένοι κλείνουν τα μάτια όταν φιλιούνται. Κλείνουν τα μάτια για να νιώσουν την παρουσία της αγάπης στην ψυχή τους. Την αγάπη δεν μπορείς να τη δεις και να την αγγίξεις. Κλείνοντας τα μάτια, μπορείς να αφεθείς στην κατάσταση απόλυτης αφοσίωσης που σε καταλαμβάνει όταν διοχετεύεις την αγάπη στην άλλη πλευρά!
Όσοι δεν έχουν το θάρρος να ριχθούν στο άγνωστο, δεν μπορούν να κατανοήσουν την αληθινή αγάπη. Η αγάπη δεν εμφανίζεται στους δειλούς και ούτε στους εγωιστές, υπερόπτες, κτητικούς και αλαζόνες. Για να μπορείς να τη νιώσεις ολοκληρωτικά, πρέπει να «εγκαταλείψεις τον εαυτό» σου, να «χάσεις το μυαλό» σου και να «εξαϋλωθείς».
Έρως
O Έρωτας είναι ο θεός της αγάπης. Η προσωπικότητά του, πολυποίκιλη, άλλαξε πολύ από την αρχαϊκή περίοδο ως την αλεξανδρινή και ρωμαϊκή εποχή. Στις πιο παλιές Θεογονίες ο Έρωτας θεωρείται ως ένας θεός που γεννήθηκε την ίδια εποχή με τη Γη βγαίνοντας απευθείας από το αρχικό Χάος. Έτσι στις Θεσπιές λατρευόταν με τη μορφή μιας ακατέργαστης πέτρας. Ή ακόμη ο Έρωτας γεννιέται από το αρχέγονο Αυγό, αυτό το Αυγό που γέννησε η Νύκτα και του οποίου τα δύο μισά χωρισμένα σχηματίζουν τη Γη και το κάλυμμά της, τον Ουρανό.
Ο Έρωτας θα παραμείνει πάντοτε, ακόμη και στην εποχή των «αλεξανδρινών» ωραιοποιήσεων του μύθου του, μία κυρίαρχη δύναμη του Κόσμου. Αυτός διασφαλίζει όχι μόνο τη συνέχεια των ειδών, αλλά και την εσωτερική συνοχή του Κόσμου. Το θέμα αυτό το εκμεταλλεύτηκαν συγγραφείς των Κοσμογονιών, φιλόσοφοι και ποιητές. Αντίθετη με την τάση να θεωρείται ο Έρωτας ως ένας από τους μεγάλους θεούς διατυπώνεται η θεωρία που παρουσιάζεται με τη μορφή ενός μύθου από τον Πλάτωνα στο Συμπόσιο, μύθο που τον βάζει στο στόμα μιας ιέρειας από τη Μαντίνεια, της Διοτίμας, αυτής που μύησε, λένε, τον Σωκράτη. Σύμφωνα με τη Διοτίμα, ο Έρωτας είναι ένας «δαίμονας», μεσολαβητής ανάμεσα στους θεούς και τους ανθρώπους.
Γεννήθηκε από την ένωση του Πόρου και της Πενίας, μέσα στον κήπο των θεών, έπειτα από ένα μεγάλο δείπνο, στο οποίο είχαν προσκληθεί όλες οι θεότητες. Σ' αυτή του την καταγωγή οφείλει μερικά ιδιάζοντα χαρακτηριστικά: στην αναζήτηση πάντοτε του αντικειμένου του ως Πενία ξέρει πάντοτε να επινοεί έναν τρόπο, για να φτάσει στο σκοπό του ως Πόρος. Χωρίς να είναι όμως καθόλου ένας παντοδύναμος θεός, ο Έρωτας είναι μια δύναμη διαρκώς ανικανοποίητη και ανήσυχη.
Επινοήθηκαν και άλλοι μύθοι, που του έδιναν διαφορετικές γενεαλογίες· κάποτε τον θέλουν γιο της Ειλείθυιας ή της Ίριδας ή του Ερμή και της χθόνιας Άρτεμης ή, και αυτή είναι η γενικά αποδεκτή παράδοση, του Ηρακλή και της Αφροδίτης. Αλλά και στο σημείο αυτό ακόμη η εκμετάλλευση των μυθογράφων καθόρισε διακρίσεις. Όπως διακρίνουν διάφορες Αφροδίτες, έτσι διακρίνουν και περισσότερους Έρωτες· ένας Έρωτας, λένε, ήταν γιος του Ερμή και της Ουρανίας Αφροδίτης· ένας άλλος Έρωτας, που ονομάστηκε Αντέρως (Αντίθετος Έρως ή Αμοιβαίος), είχε γεννηθεί από τον Άρη και την Αφροδίτη, την κόρη του Δία και της Διώνης· ένα τρίτος Έρωτας ήταν ο γιος του Ερμή και της Άρτεμης, κόρης του Δία και της Περσεφόνης, και αυτός είναι ειδικά ο φτερωτός θεός, ο οικείος των ποιητών και των γλυπτών.
Λίγο λίγο κάτω από την επίδραση των ποιητών ο θεός Έρωτας πήρε την παραδοσιακή του φυσιογνωμία. Τον παρουσιάζουν σαν ένα παιδί συχνά φτερωτό, αλλά και χωρίς φτερά, που του αρέσει να φέρνει την ταραχή στις καρδιές. Ή τις πυρπολεί με το δαυλό του ή τις πληγώνει με τα βέλη του. Οι επεμβάσεις του είναι αναρίθμητες. Επιτίθεται εναντίον του Ηρακλή, του Απόλλωνα, που τον είχε κοροϊδέψει ως τοξότη, εναντίον του ίδιου του Δία, της μητέρας του και φυσικά στους ανθρώπους.
Έρως, Αντέρως, και Ιμερος...!!!
Ένας από τους διασημότερους μύθους, στους οποίους ο Έρωτας παίζει ένα ρόλο, είναι η μυθιστορηματική περιπέτεια της Ψυχής, που την παραδίνουν ως μύθο· οι αρχές της θεωρίας αυτής πρέπει να αναζητηθούν πιθανότατα στους «Μιλησίους» μύθους .
Κατά την Ελληνική Μυθολογία ο Αντέρως, (Αντέρωτας), φέρεται να ήταν αδελφός του Έρωτα, γιος της θεάς Αφροδίτης και του Άρη ως ιδιαίτερη προσωποποίηση της αμοιβαιότητας που εκδηλώνεται στον έρωτα ειδικά μεταξύ ομοφύλων εφήβων. O Kλαύδιος Αιλιανός στο έργο του"De Natura Animalium" αναφέρει ότι προέκυψε μετά από τον αμοιβαίο έρωτα μεταξύ του θεού Ποσειδώνα και του νεαρού Νηρίτη. Μορφολογικά ο Αντέρως μοιάζει με τον αδερφό του, μόνο που έχει πιο μακρυά μαλλιά και πιο πλούσια φτερά, σαν της πεταλούδας. Σε άλλες περιγραφές αναφέρεται ότι και αυτός, όπως και ο αδερφός του κρατούσε ένα χρυσό ρόπαλο ή βέλη.
Κατ΄ άλλη όμως εκδοχή ο πτερωτός Αντέρως εκπροσωπούσε τον ατυχή έρωτα από την απεικόνισή του με σκουρόχρωμα μαλλιά και με συνεπτυγμένες πτέρυγες σε αντίθεση με τον Έρωτα που φέρονταν ξανθός με ευρείς πτέρυγες έτοιμος να πετάξει. Επίσης στη μυθολογία φέρεται και ως δευτερεύουσα θεότητα τιμωρός της σκληρότητας και της μη ανταπόδοσης ερωτικού καλέσματος καθώς και της έλλειψης πίστης στον έρωτα, αποκαλούμενος εξ αυτού ως "Αντέρως Αλάστωρ"
Αντέρωτας Αλητήριος ή ολέθριος), που είχε καταστεί περίφημη σχετική αρχαία έκφραση.Παραστάσεις του Αντέρωτα υπάρχουν (διασώθηκαν) πολλές, σε σύμπλεγμα με τον Έρωτα όπως π.χ. σε παλαίστρα της Ίλιδας όπου ο Έρως κρατάει φοίνικα και ο Αντέρως προσπαθεί να του το αποσπάσει, περίπου ίδιο μαρμάρινο ανάγλυφο βρίσκεται στο Μουσείο της Νεάπολης όπου ο Αντέρως παρουσιάζεται με κυρτές πτέρυγες, καθώς και στο Παλάτσο Κολλόνα της Ρώμης, όπου δύο πτερωτοί δαίμονες συναγωνίζονται στο δρόμο σε λαμπαδηφορία. Στο Αμφιαράειο υπήρχε ζεύγος κυπέλλων που το ένα έφερε παράσταση του Αντέρωτα και το άλλο του Έρωτα. Βωμοί του Αντέρωτα υπήρχαν σε πολλά μέρη με κυρίαρχα εκείνα της Ίλιδας και στην Αθήνα που τιμόταν ως Αλάστωρ.
Ο Ίμερος ήταν η προσωποποίηση της σφοδρής ερωτικής επιθυμίας, του ερωτικού πόθου θα λέγαμε σήμερα. Ο Ησίοδος στη «Θεογονία» του τον μνημονεύει ως αδελφό του Έρωτα και του Αντέρωτα, και γιο της Αφροδίτης και του θεού Άρη. Ο Ίμερος (Πόθος), ο και ο Αντέρωτας Έρωτας ήταν οι μόνιμοι φτερωτοί συνοδοί της Αφροδίτης.
Η λέξη ίμερος ετυμολογείται από τις λέξεις “ιέμενος ρει και εφιέμενος” = όταν ρίχνεται ορμητικά και επιθυμεί κάποιος κάτι. Η επιθυμία, ο πόθος· εναργής είναι συνεπώς η έκδηλη, η εκτυφλωτική επιθυμία.
Για τους αρχαίους Έλληνες ο Πόθος δηλώνει την επιθυμία για το πλάσμα που είναι απόν, ενώ ο Ίμερος δηλώνει την επιθυμία για αυτό που είναι παρόν. O Ίμερος είναι ερωτική επιθυμία, γιατί το πλάσμα που ονειρεύεται ο ερωτευμένος βρίσκεται απέναντι, στο διπλανό γραφείο, στο επάνω διαμέρισμα και μόνο η παρουσία του πυροδοτεί τη λαχτάρα του.
Ο Ίμερος είναι θεός που έχει πολύ κοντινά χαρακτηριστικά με τον Έρωτα, κατοικεί κοντά στην κορυφή του Ολύμπου μαζί με τις Μούσες και τις Χάριτες.
